Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (Αναπτυξιακή Δυσφασία)

Η ΕΓΔ (SLI) ή δυσφασία χαρακτηρίζει παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα λόγου χωρίς να έχουν πρόβλημα νοητικής ανάπτυξης, βαρηκοΐας, οργανικές βλάβες, ψυχικές διαταραχές και δεν έχουν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον φτωχό σε ερεθίσματα.

Με άλλα λόγια, το παιδί με γλωσσική διαταραχή δεν αντιλαμβάνεται και δεν χρησιμοποιεί σωστά τη γλώσσα, δηλαδή υστερεί στην απόκτηση του βασικού κώδικα επικοινωνίας, ενώ τα άλλα αναπτυξιακά στάδια (π.χ. ψυχοκινητικά) συνήθως παρουσιάζονται φυσιολογικά.

Η δυσφασία εκδηλώνεται από πολύ νωρίς. Εκεί που περιμένουμε, να πει το παιδί τις πρώτες 1-2 συνειδητές λέξεις του γύρω στην ηλικία των 12 μηνών, ή να εμφανιστούν σωστές προτάσεις περισσότερων λέξεων γύρω στα 3 χρόνια, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, όλα αργοπορούν.

Το παιδί όμως βιώνει κι άλλες, πιο κρυφές δυσκολίες, που οι γονείς δεν αναγνωρίζουν αμέσως. Οι κυριότερες από αυτές είναι δύο: δεν καταλαβαίνει όλα όσα του λένε και δεν απομνημονεύει καλά καινούργιες λέξεις, αν και, σε γενικές γραμμές, αντιλαμβάνεται τον λόγο. Έτσι μέχρι και την ηλικία των 3 ετών μπορεί να δυσκολεύεται να κατανοήσει και να εκτελέσει ακόμη και απλές οδηγίες.

Και όταν θέλει να εκφραστεί, το βλέπουμε συχνά είτε να προσπαθεί να θυμηθεί κάποια λέξη (και πολλές φορές τελικά δεν το καταφέρνει), είτε να χρησιμοποιεί απλές και εύκολες λέξεις. Για παράδειγμα, αδυνατώντας να θυμηθεί τη λέξη «γιατρός» ένα εξάχρονο με ΕΓΔ, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την περιγραφική φράση «που κάνει καλά».

Άλλες συνοδευτικές δυσκολίες, είναι λάθη γραμματικής που κάνει το παιδί όταν μιλάει («έχω 2 γιαγιές»), λάθη συντακτικού («τα παιδιά έκλαιγε»), λάθη σημασίας (μπερδεύουν λέξεις με κοντινές σημασίες, όπως το «μακρύς» με το «ψηλός»).

Συχνά καθυστερούν να «καθαρίσουν» την ομιλία τους. Ακόμη και στην ηλικία των 7 χρόνων, το παιδί μπορεί να αδυνατεί να εκφέρει συμπλέγματα π.χ. του /ρ/ και του /σ/, καθώς και πολυσύλλαβες λέξεις, ή να συγχέει ηχητικά παρόμοια φωνήματα, όπως β-δ, ενώ δεν είναι σπάνιες και οι δυσκολίες κατανόησης και χρήσης των χρονικών εννοιών (‘χτες” και ‘αύριο”, ‘πριν” και ‘μετά”).

Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι και η έλλειψη ευλυγισίας και εξελισσιμότητας στο λόγο. Για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιεί το «πάει» ως μοναδική μορφή για να περιγράψει την ενέργεια «πήγε», «έφυγε», «απομακρύνθηκε», «εξαφανίστηκε» ή «τελείωσε».

 

Τα μεγαλύτερα παιδιά (ως μαθητές πλέον) στην αρχή δυσκολεύονται να κατανοήσουν το μηχανισμό της ανάγνωσης, με αποτέλεσμα να διαβάζουν για πολύ καιρό συλλαβιστά. Μέσα στα σχολικά βιβλία βρίσκουν πολλές λέξεις που δεν καταλαβαίνουν – και επειδή αυτές οι λέξεις είναι πολλές δεν ρωτάνε κανέναν τι σημαίνουν όλες αυτές! Επειδή δεν απομνημονεύουν εύκολα τη σημασία των λέξεων ή τις ίδιες τις λέξεις, δεν καταλαβαίνουν καλά τον δάσκαλο όταν τους εξηγεί κάτι δύσκολο ή αφηρημένο, π.χ. μαθηματικά ή γραμματική.

Απ’ την άλλη, στην προσπάθειά τους να εκφραστούν, κάνουν λάθη στις καταλήξεις των ρημάτων και τις πτώσεις, στη χρήση των αντωνυμιών, τη σειρά των λέξεων σε προτάσεις. Συναντούν δυσκολίες στη χρήση των ρηματικών χρόνων (χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο ο ενεστώτας) και των ερωτηματικών προτάσεων. Λειτουργικές λέξεις, όπως προθέσεις και άρθρα χρησιμοποιούνται λανθασμένα, η ικανότητα απομνημόνευσης προσευχών, ποιημάτων είναι περιορισμένη, ενώ κάποιες φορές παρατηρούνται και νεολεξίες (κρυόμαστε αντί κρυώνουμε).

Κάποια παιδιά με ΕΓΔ παραπονιούνται ότι συχνά τα κοροϊδεύουν στην τάξη και τα κατηγορούν ότι «λένε χαζομάρες»… Οι απαντήσεις τους θεωρούνται εκτός θέματος ή μεταβαίνουν από το ένα θέμα στο άλλο, όταν βέβαια αναλάβουν πρωτοβουλία έκφρασης, φαινόμενο γενικά σπάνιο. Πιο άσχημα τα πάνε με την ορολογία της ιστορίας, της φυσικής ενώ στην έκθεση συνεχώς τους γίνονται παρατηρήσεις για το φτωχό λεξιλόγιο, τις απλοϊκές εκφράσεις, τη συντομία των ιδεών.

 

Ενδιαφέροντα στοιχεία

  • Η ΕΓΔ παρουσιάζεται σε ποσοστό 4-7% των παιδιών.
  • Εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια.
  • Περισσότερα από τα μισά παιδιά με ΕΓΔ παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες.
  • Σύµφωνα µε έρευνες, το 50% των παιδιών µε δυσκολίες στην ανάπτυξη της γλώσσας εµφανίζουν συναισθηµατικά προβλήµατα και προβλήµατα συµπεριφοράς τρεις φορές περισσότερο σε σχέση µε το γενικό πληθυσμό.
  • Έχει διαπιστωθεί ότι η ΕΓΔ μπορεί να είναι παρούσα ακόμη και στη νοηματική γλώσσα, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχει να κάνει με τη νοητική επεξεργασία της γλώσσας και όχι την ίδια τη γλώσσα.

 

πηγή: Κέντρο Ειδικών Θεραπειών “Λόγου…Χάρη”

Μετάβαση στο περιεχόμενο